به گزارش تابناک گلستان و به نقل از خبرگزاری فارس، اگر گلستانی‌ها تا چند سال پیش فقط در قاب تصویر و رسانه با عارضه طوفان ریزگرد آشنا می‌شدند، اما در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، به نظر می‌رسد گرد و خاک و طوفان ذرات خاک را باید به عنوان یک مهمان مستمر و نه ناخوانده، پذیرا باشند و تماشای ذرات معلق گرد و خاک در آسمان برای اهالی گلستان امری نگران کننده شده است.
در سنوات قبل بروز ریزگرد در گلستان محدود به مناطق شمالی و بیابانی استان بود و حساسیت زیادی برای مدیران و بخش زیادی از مردم نداشت، اما فقط در شهریور ماه امسال پدیده گرد و خاک در دو نوبت همه استان گلستان را درنوردید و حتی مناطق و شهر‌های جنگلی مانند گرگان، کردکوی، علی آبادکتول و گالیکش نیز از نزدیک با این پدیده نگران کننده روبرو شدند.
به طور حتم چاره‌اندیشی و علاج‌بخشی برای این چالش جدید در استان گلستان به طرح‌های متقن علمی و اعتبارات مکفی و البته زمان طولانی نیاز دارد تا بی‌تدبیری و کم توجهی گذشتگان در حفظ پوشش گیاهی و منابع آبی شمال گلستان جبران شود.
در شرایطی که دیگر خبری از دشت‌های وسیع زیر کشت پنبه، چشمهسارها و آبشار‌های جوشان، تالاب‌ها و خلیج گرگان مواج نیست انتظار است مردم استان گلستان در شمالی‌ترین نقطه کشور، هوای سالم را از دست ندهند.
گرچه گفته می‌شود بخشی از ایجاد این ریزگردها منشا خارجی دارد و از صحرای «قره قوم» در ترکمنستان شروع می‌شود، اما نباید از نقش خشکی مناطق شمال استان گلستان که حاصل بی‌تدبیری مدیران گذشته است، غافل شویم و به راستی کدام یک از مدیران گذشته که مسبب وضع موجود هستند مجازات شده و برابر افکار عمومی پاسخگو هستند.
از شامگاه یکشنبه (۱۹ شهریور) همه پهنه سرزمینی گلستان به زیر خاک رفت و حال و هوای خوزستان در گلستان پدیدار شده است.
*پرهیز از فعالیت‌های غیرضروری
رئیس گروه پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی گلستان به خبرنگار فارس گفت: پدیده گرد و غبار که از عصر روز گذشته در گلستان پدیدار شده، از منطقه جنوب غرب کشور قزاقستان (شمال شرقی دریای خزر)، منطقه «بالکان» ترکمنستان (سرعت وزش بیشتر) و منطقه «دشت» استان گلستان برخاسته و به استان گلستان رسیده است.
محمودمحمد قلی پوری افزود: بیشتر پهنه سرزمینی گلستان گرفتار ریزگردها شده و از حوالی ظهر امروز شدت گرد و غبار و همچنین گستره فعالیت درحال فروکش است و شعاع دید افقی ناشی از وجود گرد و غبار در ساعات آینده افزایش خواهد یافت.
وی بیان کرد: ریزگرد‌های استان هنوز به حالت خطرناک نرسیده، اما مردم از فعالیت‌های غیرضرور خودداری کنند.
تخریب مراتع عامل فرسایش خاک
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم به خبرنگار فارس گفت: ریزگردها در گلستان دو منشا داخلی و خارجی دارند که عمده دلایل داخلی آن تخریب مراتع و تبدیل آن به اراضی زراعی، کشت در اراضی کشاورزی کم بازده، خشک شدن تالاب‌ها و چرای بیش از حد دام در مراتع» است.
علی محمدیان بهبهانی ادامه داد: مهم‌ترین دلیل خارجی ریزگردها که بیشترین سهم را دارند، صحرای «قره‌قوم» کشور ترکمنستان و ورود گرد و غبار از برخی استان‌های همجوار (سمنان و خراسان شمالی) است.
وی افزود: گرد و غبار به ذراتی بسیار کوچک و سبک با قطر کمتر از پنج میکرون گفته می‌شود که در اثر فرسایش بادی و بیابان‌زایی توسط باد تا مسافت طولانی جابجا و منتقل می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ادامه داد: از منظر قانونی سه دستگاه متولی ریزگردها حساب می‌آیند، سازمان جهاد کشاورزی در خصوص مدیریت اراضی بایر، سازمان منابع طبیعی و جنگل‌ها در خصوص مراتع فقیر و سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص مدیریت عرصه‌های تالابی و زیستگاه‌های آبی هر کدام دارای وظایف و تکالیفی خاص هستند.
وی گفت: ریزگردها ترکیب پیچیده‌ای از عناصر شیمیایی مانند سیلیس، کلسیم و دیگر مواد آلی تشکیل شده که اثرات سوء بسیاری بر محیط زیست، سلامتی انسان، پوشش گیاهی، اقتصاد و از بین رفتن خاک برجای می‌گذارد.
محمدیان بهبهانی ادامه داد: طی ۵۰ سال اخیر استان برنامه‌ای برای مقابله با ریزگردها نداشت، چون ما گرد و غبار را کمتر احساس می‌کردیم، اما هم اکنون از یک مورد در سال به پنج تا ۱۰ مورد رسیده و توالی آن بالا رفته است.
وی در خصوص منابع خارجی ریزگردها گفت: بیابان قره قوم ۷۰ درصد سطح ترکمنستان را تشکیل می‌دهد و در مجاورت استان گلستان قرار دارد، از آن بدتر دریاچه «آرال» است که در زمان گذشته حقابه آن داده نشده و خشک شده و کانون ریزگردها در ترکمنستان تشدید شده است.
*خشکی تالاب‌های گلستان
دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم به خبرنگار فارس گفت: خشک شدن چهار تالاب بین‌المللی واقع در نواحی شمالی گلستان شامل گمیشان، آلاگل، آلماگل و آجی‌گل براثر خشکسالی و عدم تامین حق آبه از جمله عوامل اصلی در وقوع پدیده ریزگردها در این استان شمالی است.
عبدالرسول سلمان ماهینی با تاکید برضرورت تامین حقابه سه تالاب بین المللی گنبدکاووس افزود: مطابق قوانین حفاظت و احیای تالاب‌ها، تامین آب تالاب‌ها بعد از آب آشامیدنی در رتبه دوم قرار دارد، ضمن اینکه وزارت نیرو مکلف است براساس برآورد حقابه تالاب‌ها در شرایط خشکسالی و ترآبی توسط سازمان حفاظت محیط زیست، آن را تامین کند.
*۱۳۰ هزار هکتار اراضی بیابانی کانون ریزگرد هستند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم در گفتگو با خبرنگاران اظهار کرد: حدود ۳۰۰ هزار هکتار از مراتع قشلاقی گلستان در معرض خطر بیابان‌زایی قرار دارد که ۱۳۰ هزار هکتار آن، کانون بحران و خیزش ریزگرد هستند.
حمید سلامتی افزود: بیابانی شدن و وقوع طوفان‌های ریزگرد در گلستان قابل کتمان نیست و مدیران ملی و مسئولان ارشد استان باید به این موضوع بیشتر بپردازند تا در سال‌های آینده کمتر شاهد ریزگردها باشیم.
وی ادامه داد: سال‌ها است عملیات مقابله با بیابان‌زایی در قالب طرح‌های مرتعداری شامل بوته کاری، ذخیره نزولات آسمانی (مانند احداث هلالی آبگیر)، کپه‌کاری، تامین آب شرب دام و بذرپاشی مراتع ییلاقی به دو صورت مشارکتی و پیمانکاری در حال انجام است، اما سرعت و شتاب این اقدامات در قیاس با سرعت بیابان زایی ناچیز و حداقلی است.
سلامتی افزود: بیشترین منشا ریزگرد‌های گلستان بیشتر خارجی و از صحرای قره قوم کشور ترکمنستان است، اما با توجه به اینکه تالاب‌های بین المللی آلاگل، آلماگل و آجی‌گل گنبدکاووس در حال خشک شدن است در آینده می‌تواند عامل ریزگرد‌های داخلی باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ادامه داد: تلاش می‌کنیم برنامه‌های مقابله با بیابانی شدن مراتع گلستان را گسترش دهیم، اما اعتبارات استانی جوابگوی فعالیت‌ها در سطح وسیع نیست و نیازمند حمایت سازمان جنگل‌ها و وزارت جهاد کشاورزی در سطح ملی هستیم.
سلامتی از پیش بینی هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات سفر رئیس جمهور برای احیای مراتع و مقابله با بیابان در نواحی شمال استان خبر داد و گفت: این اعتبار ظرف سه سال به استان تخصیص می‌یابد.
به گزارش خبرنگار فارس، اهالی گلستان از مسئولان و متولیان حوزه مقابله با بیابان‌زایی و کنترل ریزگردها انتظار دارند تا علاوه بر طراحی و ترسیم طرح‌های علمی برای مقابله با بیابان‌زایی در این استان، هر چه سریع‌تر فعالیت‌های اجرایی این بخش را تشدید کرده و دستگاه‌ها و ارگان‌های نظارتی همچون سازمان بازرسی با عاملان و مدیران خاطی که از در انجام وظایف خود کوتاهی کرده‌اند، برخورد کنند.