٨سال پیش که «حمزه شکیب»، رئیس کمیسیون عمران شورای سوم شهر تهران «امکان ریزش تونل توحید» را پیش‌بینی کرد، «احمد دنیامالی»، معاون عمرانی و محمدباقر قالیباف شهردار تهران بود. حالا شکیب به تدریس در دانشگاه بازگشته، دنیامالی رئیس کمیسیون عمران شورای شهر و «محمدباقر قالیباف» همچنان شهردار تهران است اما چیزی که تغییر نکرده «نگرانی از عاقبت تونل توحید و آبگرفتگی‌های پی درپی» آن است.
آخرین نمونه مشکلات بی‌پایان تونل توحید آبگرفتگی آن در روز گذشته است که باعث شد برای چند ساعتی رفت‌وآمد در این تونل متوقف شود. علت آبگرفتگی نشت آب از آبنمای میدان جمهوری اعلام شد. معاون فنی و عمرانی شهردار تهران درباره علت آبگرفتگی این تونل گفته، در تراز فوقانی تونل توحید آبنمای میدان جمهوری قرار دارد که «آب این آبنما به تراز تحتانی و تونل نفوذ کرده است.» به گفته «علیرضا جاوید»، مهندسان درحال بررسی علت موضوع‌اند. البته اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر دراین‌باره گفته، به‌رغم «تأکیدات و تذکرات فراوان مبنی بر نشت پرده عایق و آب‌بند در این تونل» پیمانکار این تونل تخلف کرده و «آب‌بندی درستی انجام نداده است». به گفته او، به زودی شورا نامه‌ای به شهرداری و سازمان مدیریت خواهد نوشت «تا پیمانکار بزرگ این تونل در لیست سیاه قرار گیرد.»
اینها همه درحالی است که علت این موضوع را سال‌ها پیش «حمزه شکیب»، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران به شهرداری گوشزد کرد اما شهرداری هشدار او را به پای «سیاسی‌کاری» گذاشت. ساخت تونل توحید از همان روزهای اول با بحث و مجادله آغاز شد. در ابتدا شورای شهر تهران از این‌که شهرداری برای ساخت این تونل مجوزهای لازم را از شهرداری دریافت نکرده است، به ساخت آن اعتراض کرد اما کم‌کم با فرونشستن این اعتراض‌ها اتفاق دیگری تونل توحید را به سرخط خبرها منتقل کرد. مردادماه سال ١٣٨٨ قسمتی از تونل توحید فرو ریخت و یک نفر در اثر این حادثه جان خود را از دست داد.
این اتفاق را هم «حمزه شکیب»، رئیس وقت کمیسیون عمران شورای شهر تهران پیش‌بینی کرده بود. او بارها درباره این‌که «تونل باید زهکشی شود وگرنه آب به درون تونل هدایت می‌شود.» هشدار داده بود اما هیچ‌کس در شهرداری تهران به این گفته‌ها توجهی نکرد. روش ساخت تونل به عقیده او نادرست بود اما سازندگان تونل بر روش‌های ساخت خود اصرار داشتند و تمام نامه‌هایی که از طرف شورای شهر به شهرداری فرستاده شد، درنهایت نادیده گرفته شدند.
شکیب در زمان ریزش تونل توحید اعلام کرد: «شهرداری تهران یکی از مقصران این حادثه است» اما «احمد دنیامالی»، معاون وقت شهردار تهران درحوزه فنی و عمران قصور شهرداری این اتفاق را رد و به شکیب گفت: «بهتر است قبل از این‌که مسئولان قضاوت و حکم صادر کنند، ابتدا موضوع را کارشناسی کنند.»
امنیت تونل توحید را باید به خدا سپرد
اما شکیب از موضع خود کنار نکشید و بارها هشدار داد که «امکان ریزش دوباره تونل توحید» وجود دارد. او حتی تا آن‌جا پیش رفت که گفت: «امنیت تونل توحید را باید به خدا سپرد.» به گفته او، در بافت شهری موجود در مسیر تونل توحید «حفره‌هایی وجود دارد که یک‌بار موجب ریزش تونل شده است و این حفره‌ها می‌توانند یک‌بار دیگر نیز مشکل‌آفرین باشند.»
رئیس سابق کمیسیون عمران شورای شهر تهران گفته بود؛ باید دعا کرد که این حرف‌ها «موجب بروز اتفاق دردناکی نشود» و اضافه کرده بود که «هیچ تضمینی برای ایمنی صددرصد تونل توحید وجود ندارد» چراکه «خاک منطقه اجرای تونل توحید و وضع توپوگرافی آن به‌گونه‌ای است که با توجه به قنات‌ها و حفره‌های ناشناخته» احتمال بروز حادثه را بیشتر می‌کند.
همین حفره‌ها ٥سال بعد باز هم باعث نگرانی شورای شهر شدند؛ به‌طوری که «اقبال شاکری»، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران شهریور سال گذشته و بعد از این‌که ریزش آب از ستون‌ها و سقف این تونل نگرانی مردم را افزایش داد، گفت: «هجوم آب‌های سطحی» به تونل به این علت است که در این پروژه «زهکشی انجام نشده است». او علت این موضوع را «مطالعات ناقص» پروژه دانسته بود.
در این میان تنها «محمدباقر قالیباف»، شهردار تهران است که از همان روزهای ابتدایی تا امروز فقط یک حرف را تکرار می‌کند و آن هم این‌که «تونل توحید مشکلی ندارد». شهردار تهران پارسال هم بعد از مطرح‌شدن مشکلات این تونل در گفت‌وگویی اعلام کرد: «نشت آب تونل به معنای مشکل فنی و ریزش تونل نیست». او علت نم‌کشیدن و جاری‌شدن آب در تونل را «نشتی لوله آب شهر» در بالای تونل دانسته و گفته بود؛ قرار است «این محل هم واترپروف» شود. به عقیده قالیباف «شخصا مسئول ایمنی تونل توحید» است اما همین تونلی که قرار بود ضد آب شود، دیروز بازهم به علت نشت آب به داخل آن مسدود شد.
هزینه ساخت ٥ برابر بیشتر از پیش‌بینی‌ها
فقط موضوعات فنی تونل توحید نیست که تونل توحید را تبدیل به یکی از پربحث و جدل‌ترین تونل‌های شهر کرده است؛ هزینه‌های ساخت این تونل هم همچنان یکی از پرمناقشه‌ترین پرونده‌های شهری است که حتی شورای شهر هم از آن اطلاع دقیقی ندارد. تونل ٢هزارو١٣٦متری توحید قرار بود با ١٤٨میلیارد تومان ساخته شود. وقتی در سال ١٣٨٦ ساخت این تونل آغاز شد، هیچ‌کس ازجمله «احمد دنیامالی» که آن زمان معاون عمرانی شهردار و مسئول ساخت این تونل بود، فکر نمی‌کرد در زمان تحویل تونل ساخت آن ٧٥٠میلیارد تومان هزینه داشته باشد.
وقتی در بهمن سال ١٣٨٨ این تونل به بهره‌برداری رسید، شهردار تهران هزینه ساخت آن را ٣٠٠میلیارد تومان اعلام کرد اما حتی این رقم هم واقعی نبود؛ چراکه بعدها و در متمم بودجه‌ای که شهرداری به شورای شهر ارایه کرد، مشخص شد شهرداری ردیفی هم برای پرداخت دیونش به پیمانکاران پروژه تونل توحید درنظر گرفته است.
بعدتر «مازیار حسینی»، معاون عمرانی شهردار تهران که یک‌ماه قبل از افتتاح تونل به این سمت رسیده بود، اعلام کرد؛ هزینه ساخت تونل توحید به ٤٤٠میلیارد تومان رسیده است. وقتی همه فکر می‌کردند که دیگر ماجرای هزینه‌های تونل به پایان رسیده، این‌بار چون خسرو دانشجو، سخنگوی وقت شورای شهر تهران اعلام کرد؛ «شورای شهر رقمی که ارایه شده را به دلایلی قبول ندارد».
او از شهرداری خواسته بود «میزان صورت‌و‌ضعیت‌های پاس نشده» این پروژه را اعلام کند. هزینه ساخت این تونل درنهایت به صورت روشن از طرف شهرداری اعلام نشد اما رئیس وقت کمیسیون عمران شورای شهر هزینه ساخت این تونل را ٧٥٠میلیارد تومان اعلام کرد که حدود ٥ برابر بیشتر از پیش‌بینی شهردار بود.
«پاسخ‌های دندان‌شکن به منتقدان تونل»
در نهایت یک‌ماه پیش از افتتاح تونل توحید «احمد دنیامالی» هم از معاونت عمرانی شهرداری جدا شد. دنیامالی در این روز با حالتی ناراحتی و با گلایه‌های فراوان صحبت کرد اما او بعد از بازگشتن به مدیریت شهری و این‌بار در مقام رئیس کمیسیون عمران شورای شهر از مدافعان سرسخت تونل توحید شد؛ به‌طوری که وقتی پارسال دریکی از جلسه‌های شورای شهر تهران، «رحمت‌الله حافظی»، رئیس کمیسیون خدمات شهری از عایق‌کاری نشدن تونل توحید انتقاد کرد و وضع آن را «لطمه به حیثیت مدیریت شهری» دانست، دنیامالی به دفاع از تونل برخاست. او در آن جلسه به حافظی گفت که اطلاعاتش درباره تونل توحید «ناقص» است و «آب‌بندی تونل پیش‌بینی شده است» اما بالای سر تونل لوله‌های قدیمی آب عبور کرده‌اند که سازمان آب باید مسیر آنها را تغییر دهد. دنیامالی حتی مطرح‌شدن چنین موضوعاتی را «مباحث ژورنالیستی» دانسته و به همکارانش هشدار داده بود که «رعایت حالشان» را می‌کند وگرنه پاسخ او در دفاع از تونل توحید «دندان‌شکن» است.
تونل توحید با وجود کشمکش‌هایی که بین منتقدان و مدافعانش دارد، همچنان یکی از راه‌های پر‌رفت‌وآمد تهران است اما با وجود مدافعانی از جنس دنیامالی و شهردار تهران که «امنیت این تونل را تضمین کرده‌اند»، همچنان پیش‌بینی‌های شکیب هر از گاهی محقق می‌شود. شاید مدیران شهر تهران بعد از هرکدام از این خسارت‌های کوچک دعا می‌کنند پیش‌بینی نهایی شکیب در مورد ریزش تونل توحید محقق نشود.
منبع: شهروند
