عاشقان مولای رئوف در هر کجای این سرزمین از حضور مضجع شریف آن حضرت در کشور دوستداران ولایت به خود بالیده و هماره جمعیت کثیری صحن و سرای منورش را که ملجا و پناه درماندگان و بیچارگان و محبین است در میان عشق و محبت خود به آغوش کشیده و همچون پروانه ای به دور شمع اظهار ارادت می نمایند . زندگی اهل بیت ع از ابعاد مختلفی قابلیت تحلیل و بررسی دارد چرا که شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه در ادوار مختلف حضور ائمه معصومین ع متفاوت بوده لذا نقش آفرینی هر یک از آنان نیز در امر ابلاغ دستورات دینی و آگاهی بخشی و هدایت مردم و همینطور در اتخاذ راهبردها و شیوه های مواجه با حکومت های وقت نیز تفاوت های بسیاری داشته اند .زندگی امام رضا ع نیز ابعاد مختلفی داشته که در این مجال کوتاه تنها اشاره ای کوتاه به حیات سیاسی آن حضرت می نمائیم .
علی بن موسی الرضا ع تا قبل از دعوت مامون برای تصدی ولی عهدی ، در مدینه محبوبیت فوق العاده ای داشته و به لحاظ علمی بی رقیب و مورد مراجعه آحاد مردم بوده و پناه اهل فكر و معرفت بودند و با علمای فلسفه به مناظره و بحث پرداخته و اهل فقه و شرع را هدايت و توجيه می‌كردند ، ایشان به لحاظ اخلاقی سیره و روش رسول اکرم اسلام ص را داشتند بطوریکه آحاد مردم از هر مذهب و آئینی ایشان را دوست داشتند و همین امر جایگاه امام را در مقبولیت جامعه ، ویژه و خاص نموده بود . در چنین شرایطی اختلافات شدیدی بین دو فرزند هارون الرشید یعنی مامون و امین بوجود آمده بود . پس از مرگ هارون و نشستن امین بر کرسی خلافت ، اختلافات شدید بین این دو برادر به جنگ و خونریزی تبدیل و نهایتا مامون پس از شکست برادر بر کرسی خلافت نشست .
مامون پس از خلافت دریافت که در نزد مردم مقبولیت ندارد ، شورش های پی در پی علویان بالا گرفته بود و عموم مسلمانان نیز از بیعت با مأمون خودداری می کردند. در چنین شرایطی مامون تنها راه مشرعیت دادن به حکومت و ساکت نمودن علویان را در حضور امام رضا ع به عنوان ولیعهدی می پنداشت تا ضمن جلوگیری از اعتراض و شورش علویان مسلمانان را برای بیعت با حکومتش ترغیب نماید لذا با سیاست فریبکارانه ایشان را دعوت نمود تا برای ولیعهدی به مرو سفر کند حضرت با اطلاع کامل از نیت مامون جواب منفی داده و خودداری نموند لکن مامون ، پس از بی اعتنایی و استنکاف آن حضرت به تهدید و زور متوسل شده و حضرت نیز علیرغم میل باطنی از بیم آزار حاکم ناخلف بر یاران و دوستدارانش ناگزیر سفر به خراسان را پذیرفت . از اینجا مبارزه سیاسی امام رضا ع آغاز گردید . ایشان در طول سفر دست از افشاگری سیاست های پلید مامون برنداشته و طی مسیر نسبت به آگاه نمودن مردم و تبیین شرایط سیاسی روز اقدام نمودند . امام ع از فرصت حضور مردم برای استقبال از ایشان ، استفاده نموده و از اجبار در سفر به مرو و پذیرش ولیعهدی و مقاصد ریاکارانه مامون پرده برمی داشتند .
پس از استقرار در مرو نیز تا مدتها از پذیرفتن هر گونه سمتی در حکومت سر باز زدند ودر جواب پیشنهاد مامون فرمودند : تو مي خواهي مردم را نسبت به من بدبين كني. می خواهی مردم بگويند علی ابن موسی الرضا در دنيا زاهد نبود، بلكه دستش به دنيا نمی رسيد. آيا نمي بينيد چگونه ولايتعهدی را به طمع رسيدن به خلافت قبول كرد.م أمون عصباني شد و گفت: طوری با من صحبت مي كني كه ناراحت مي شوم. گويا از قدرت و سطوت من در امانی. به خدا قسم اگر ولي عهدی را قبول نكني مجبورت می كنم والا گردنت را مي زنم: «و الا ضربت عنقك.» امام متوجه شد مأمون از قصدش هرگز دست بر نمی دارد و ناچار بايد ولايتعهد را بپذيرد.
امام ع که راهی جز پذیرش پیشنهاد مامون نداشت شروطی را اعلام نمود که من ولایتعهدی را به شرطی می پذیرم که «در هیچ عزل و نصبی دخالت نکنم، هیچ فرمانی صادر نکنم و هیچ مسئولیت رسمی به عهده نداشته باشم.» حضرت با این شرط ها به اهل بصیرت می فهمانند که من از روی ناچاری و اضطرار، ولایتعهدی را قبول می‌کنم پس از آن امام ع مبارزه خود را با حکومت مامون به شکلی ادامه دادند که مردم کاملا از شرایط سیاسی مطلع و اهداف شوم مامون در دادن مشروع کاذب به حکومت ناحق خود و همینطور تخریب جایگاه امامت و ولایت علی بن موسی الرضا ع آشکار گردید که اوج روشنگری حضرت در نماز عید سعید فطر صورت گرفت که مامون از ترس برپائی نماز و سخنرانی صریح بر علیه حکومت ، امام ع را از میانه راه برگردانده و اجازه اقامه نماز را به آن حضرت نداد .
با اقدامات روشنگرانه امام رضا ع ، مأمون که پایه‌های حکومت خود را به واسطه روشنگری و علاقه وافر به جایگاه امامت بیش از هر زمان دیگری لرزان می‌دید در اندیشه حذف امام رضا علیه‌السلام افتاد و در نهایت قساوت امام عزیز و مهربانت شیعیان را با سم به شهادت رساند . نکته مهمی که در مبارزه امام رضا ع با حکومت ناشایست عباسی و شخص مامون کاملا هویداست توجه ایشان به سیاست مکارانه مامون در فریب افکار عمومی و انتخاب نوع مبارزه با روش پلید او را در روشنگری و آگاهی بخشی و رو کردن دست مامون و اهداف شوم او به جامعه می توان یافت .
زندگی امام رضا ع مملو از گفتنی هاست، مناظره های علمی ، سیره و مکارم اخلاقی آن حضرت ، عبادات و ساده زیستی همراه با زهد و تقوا و محبت هایی که به مردم حتی حیوانات می نمودند و حتی پرداختن به مواضع سیاسی و اجتماعی آن حضرت که نیاز به نگارش کتاب های قطوری است که در این مجال نمی گنجد .